با مفهوم لجستیک معکوس در زنجیره تامین آشنا شویم

فعالیتهای زنجیره تامین نسبت به کسب و کارها همواره در حال تغییر و تکامل بوده و تنها به تمرکز بر روی روند تهیه و توزیع کالای اولیه از مبدا کارخانه به فروشنده و تا رسیدن به مشتری نهایی محدود نمی شود. از این رو فرمت دیگری برای فرآیند زنجیره تامین وجود دارد که به آن لجستیک معکوس Reverse Logistics می گویند.

لجستیک معکوس همان طور که از نام آن پیداست اشاره به روندی عکس روند تولید و توزیع کالای اولیه اشاره می کند و عمدتا با کالای نهایی سر و کار دارد. این روند شامل مواردی چون پردازش و بسته بندی کالاها و قطعات مرجوعی است که توسط فروشندگان و شرکای تجاری به عنوان کالای فروش نرفته یا توسط مشتری نهایی به عنوان گارانتی خرید به کارخانه عودت داده می شود. برنامه ریزی لجستیک معکوس تا آنجا که ممکن است ارزش این کالا و قطعات را از طریق تعمیر، بازسازی، بازیافت و غیره به دست آورد.

از وضع قوانین جهانی تا مدیریت لجستیک سبز

آگاهی جهانی در مورد تولید و دفع پسماندهای خطرناک در حال افزایش است و منجر به تصویب قوانین توسط کشورهای مختلف می شود. اروپا در زمینه ی وضع قوانین و نظارت بر فعالیت های شرکت های تولید کننده نسبت به پذیرش مسئولیت لجستیک معکوس کلیه ضایعات محصولات ناشی از هرگونه فعالیت زنجیره تامین، پیشرو بوده است. همچنین اتحادیه اروپا لایحه ی مدیریت پسماند تجهیزات الکتریکی و الکترونیکی و محدودیت مواد خطرناک را به تصویب رسانده است.

مدیریت لجستیک سبز Green Logistic یک فرآیند دقیق را برای تامین کنندگان و تولیدکنندگان به منظور شناسایی انواع مختلف زباله های قابل استفاده مجدد، قابل بازیافت، زباله سبز و غیره از طریق سیستم های کد گذاری ترسیم کرده است. فرآیند بازیابی و بسته بندی مجدد قطعات و اسقاط ضایعات با ورود بسیاری از شرکتهای بخش کوچک و متوسط ، به خوبی توسعه یافته است.

مثال های جهانی

افزایش آگاهی، شرکت ها را وادار به اتخاذ استانداردها و تدابیری برای اطمینان از بازیافت و مدیریت پسماند های الکترونیکی کرده است تا مسئولیت به حداقل رساندن آثار زیست محیطی و کاهش ضایعات را در کنار اطمینان از بازیابی کامل مواد زائد، بر عهده بگیرند. مهندسی مجدد محصولات با استفاده مجدد از قطعات علاوه بر صرفه جویی در تناژ مواد اولیه موجب اشتغالزایی برای صدها نفر در فرآیند تفکیک و جداسازی قطعات شده است. بر اساس برآوردهای بخش صنعت، این فعالیت بیش از ۱۲۰۰۰ نفر را تنها در ایالات متحده به خدمت گرفته است و ارزش قطعات بازیافتی در صنعت خودرو در این کشور توسط انجمن تولیدکنندگان مجدد قطعات خودرو بیش از ۳۶ میلیارد دلار برآورد شده است.

همچنین در همین زمینه می توان به شرکت HP در حوزه ی تولید و فروش محصولات و قطعات سخت افزاری کامپیوتر اشاره کرد. HP مدل زنجیره تامین را برای جمع آوری کارتریج های مورد استفاده و سایر مواد مصرفی از طریق تعبیه ی سطل های زباله الکترونیکی درخرده فروشی ها، توسعه داده است.

لجستیک معکوس در این فرایند خاص از طریق جمع آوری زباله به صورت محلی از همه سطل های زباله الکترونیکی و سپس تجمیع و ارسال آنها به مناطق مرکزی و دروازه های خروجی کشور، طراحی شده است. این زباله های تجمیعی ابتدا به کارخانه های بازیافت که در داخل کشور شناسایی شده اند رفته و سپس به مکان مشابه دیگر در خارج از کشور ارسال می شوند. کارخانه های بازیافت موفق می شوند فلزات و سایر مواد را قبل از استفاده از مواد اولیه پلاستیکی به عنوان ماده اولیه در بخش تولید، برای تولید اقلام دیگر همچون بطری و غیره نجات دهند. گزارش شده است که HP بودجه ی حاصل از چنین فعالیتهایی را به حمایت از رویدادهای مرتبط با تحقق مسئولیت اجتماعی و پروژه های توسعه اجتماعی اختصاص داده است.