هوش هیجانی (EI) یا ضریب احساسی (EQ) به معنی توانایی افراد در تشخیص احساسات خود و دیگران است. این ویژگی به افراد کمک می کند تا بتوانند با ایجاد تمایز بین احساسات مختلف و نام گذاری مناسب آنها و همچنین استفاده از اطلاعات عاطفی در هدایت صحیح تفکر و رفتار خود تلاش کنند. این اصطلاح برای اولین بار در سال ۱۹۹۵ در کتابی به نوشته ی E.I Goleman مطرح شد. حال با هم به بررسی ۱۰ نکته کلیدی در ارتباط با هوش هیجانی می پردازیم:
- احساسات مسری هستند، گسترش می یابند و ما تمایل به دریافت آنها داریم.
- احساسات خیلی زود شروع می شوند. حتی کودکان می آموزند که چگونه احساسات خود نسبت به دیگران را کنترل نمایند. همه ما می آموزیم که چگونه آنها را تجربه کنیم و متناسب با شرایط و طبع ذاتی مان به آن واکنش نشان دهیم.
- تحقیقات نشان می دهد که تغییرات در بدن فرد می تواند احساسات را تغییر دهد. با تغییر دادن بدن می توانیم احساس قدرت، علاقه، اعتماد به نفس و آگاهی خود را تغییر دهیم. هرچه بدن ما متناسب تر باشد، احساسات ما نیز متناسب تر است.
- ما از طریق احساسات خود هدایت می شویم، بنابراین باید مراقب آنها باشیم.
- احساسات همواره در کنترل و اراده ی ما نیستند، بلکه در نتیجه ترشح هورمون ها در بدن ما هستند که ما آنها را تجربه می کنیم.
- احساسات تأثیر عمیقی در زندگی شخصی و کاری ما دارند. آنها سلامتی، ارتباطات عاطفی و مالی ما را کنترل و هدایت می کنند. ضریب عاطفی ما به محرک هایی که در طول زندگی از افراد دریافت می کنیم پاسخ می دهد. بهتر است یک ضریب عاطفی مناسب داشته باشید تا تعادل شما را در امور شخصی و شغلی حفظ کند.
- احساسات ذهن ما را شرطی می کنند تا چیزها را به روشی خاص ببیند. اگر خوشحال باشیم، دنیا را شاد می بینیم و این شادی را بیشتر تقویت می کند.
- هوش هیجانی را می توان آموخت و به دست آورد. ماحصل انعطاف پذیری مغز انسان، کسب استراتژی ها و فرآیندهای موفقیت آمیز است.
- ذهن، بدن، زبان و احساسات همه با هم پیوند دارند. این موضوع جدیدی نیست.
- هوش هیجانی ویژگی بسیار مهمی در رهبران کلاس جهانی است. بر طبق مطالعات، افراد با هوش هیجانی بالا از سلامت روان، عملکرد شغلی مثال زدنی و مهارت های رهبری بالاتری برخوردار هستند. بر اساس تحقیقات گولمن ۶۷ درصد توانایی های لازم برای عملکرد برتر رهبران، وابسته و مرتبط با هوش هیجانی است و حتی اهمیت آن دو برابر مهارت های فنی و ضریب هوشی IQ است.
مدل معرفی شده توسط دانیل گولمن بر هوش هیجانی به عنوان مجموعه ی گسترده ای از توانایی ها و مهارت های آموخته شده و نه فقط به عنوان استعدادهای ذاتی تمرکز دارد، از این رو این توانایی ها برای هدایت عملکرد رهبری کسب می شوند.
مدل گولمن پنج ساختار اصلی هوش هیجانی را بیان می کند که هر رهبر باید بر روی آنها کار کند:
خودآگاهی: توانایی شناخت احساسات، نقاط قوت، ضعف، هدایت ارزشها و اهداف و تشخیص تأثیر آنها بر دیگران در حالی که از احساسات درونی برای هدایت تصمیمات استفاده می کنید.
خودتنظیمی: شامل کنترل یا هدایت مجدد احساسات و انگیزه های مختل کننده فرد و سازگار شدن با شرایط متغیر است.
مهارت اجتماعی: مدیریت روابط برای سوق دادن افراد به مسیر مورد نظر.
همدلی: در نظر گرفتن احساسات دیگران خصوصا هنگام تصمیم گیری.
انگیزه: هدایت شدن برای رسیدن به یک موفقیت.