اگر با حسابداری انبار آشنا باشید حتما دیده اید که چندین روش برای تعیین بهای تمام شده کالای فروش رفته و قیمت گذاری موجودی کالا در سیستم انبار (سیستم دستی یا نرم افزار انبارداری) وجود دارد. شاید این سوال برایتان پیش آمده که مزیت هر روش نسبت به بقیه چیست؟
در این مقاله قصد داریم، پس از اشاره ای مختصر به متداولترین روش قیمت گذاری کالا در سیستم انبار، مقایسه ای روی این روش ها داشته باشیم.
معرفی روش های متداول قیمت گذاری کالا و تعیین بهای تمام شده کالای فروش رفته در نرم افزار انبارداری
روش اولین صادره از اولین وارده FIFO:
در روش FIFO در سیستم انبار فرض می شود هنگام خروج کالا از انبار، ابتدا کالایی خارج می شود که زودتر به انبار وارد شده است. در این صورت کالای فروخته شده از اولین خریدها و کالای باقی مانده در پایان سال، از آخرین خریدها تشکیل می شود.
در صورتی که تورم مثبت باشد (همیشه همینطور هست) بهای تمام شده کالای فروش رفته کمتر نشان داده می شود و سود ناخالص بیشتر خواهد بود.
روش اولین صادره از آخرین وارده LIFO:
در روش LIFO در سیستم انبار، فرض می شود هنگام خروج کالا از انبار، ابتدا کالایی خارج میشود که دیرتر به انبار واردشده است. پس موجودی کالا در پایان دوره از موجودی اول دوره و اولین خریدها به ترتیب تقدم زمان خرید آنها تشکیل می شود.
در صورتی که تورم مثبت باشد (همیشه همینطور هست) بهای تمام شده کالای فروش رفته بیشتر نشان داده می شود و سود ناخالص کمتر خواهد بود.
حتما مقاله انبارگردانی و حساب موجودی کالا در روش نگهداری دائمی و ادواری مطالعه کنید.
روش میانگین ساده:
در روش میانگین ساده در سیستم انبار، مجموع قیمتهای واحد کالا از موجودی اول دوره و هریک از دفعات خرید محاسبه و به تعداد نوبتهای مذکور تقسیم میشود. عدد به دست آمده به عنوان میانگین نرخ ارزش موجودی در تعداد یا مقدار موجودی پایان دوره ضرب می شود تا ارزش موجودی کالا در پایان دوره مشخص شود.
روش میانگین موزون:
در روش میانگین موزون در سیستم انبار، ارزش کل خریدها و موجودی اول دوره به جمع مقدار خریدها و موجودی اول دوره تقسیم و رقم به دست آمده به عنوان میانگین ارزش واحد موجودی کالا در تعداد یا مقدار موجودی کالای پایان دوره ضرب میشود تا ارزش موجودی کالا در پایان دوره مشخص شود.
مقایسه روشهای مختلف قیمت گذاری کالا در سیستم انبار
با توجه به اینکه ارزش موجودی کالای ابتدا و پایان دوره در میزان سود یا زیان ناویژه موثر است، بنابراین در اجرای اصل ثبات رویه از اصول حسابداری، هر شیوه ای که برای محاسبه موجودی کالای پایان دوره در یک سال مالی مورد عمل قرار گیرد، لزوما می بایست در سالهای مالی بعد نیز ادامه یابد.
نکته دیگر این که ارزش موجودی کالای پایان دوره محاسبه شده در روش میانگین موزون همواره بین ارزشهای موجودی محاسبه شده بر اساس روش های LIFO یا FIFO قرار میگیرد. میتوان گفت روش میانگین موزون روش متعادلتری برای محسابه ارزش موجودی کالای پایان دوره در سیستم انبار است. اگر چه روش FIFO در مورد کالاهای دارای تاریخ مصرف و فاسد شدنی و مواد غذایی و شیوه LIFO در مورد کالاهای مشابه و یکنواخت مورد استفاده دارد.
هم چنین در زمان کاهش مستمر قیمتها، روش FIFO مناسب تر است. زیرا موجودی پایان دوره را که از آخرین موجودی ها تشکیل شده و مبلغ کم تری می باشد به قیمت واقعی تر و نزدیکتر به قیمت روز نشان میدهد و این امر با اصل احتیاط و محافظه کاری نیز انطباق و هماهنگی دارد.
به طور کلی میتوان گفت، انتخاب هر یک از شیوه های ارزیابی موجودی کالا در نرم افزار انبارداری و در پایان دوره مالی، وابسته به بررسی شیوه استفاده شده در سال قبل، نوع کالا، نحوه استقرار کالا در انبار و چگونگی افزایش و کاهش قیمت کالا در بازار است.
امروزه نرم افزارهای انبارداری چنانچه بر اساس قوانین و مقررات حسابداری طراحی و پیاده سازی شده باشند، همه روش های فوق را پوشش خواهند داد. یک نرم افزار انبارداری مناسب و کارآ باید بتواند همزمان روش های مختلف را در یک سیستم پوشش دهد به نحوی که کالاها بر اساس ویژگی هایشان در گروه های مختلفی دسته بندی شوند و برای هر گروه روش قیمت گذاری مناسب و متناسبی به نرم افزار انبار معرفی شود.
