شرکت ها در سراسر جهان از مدل سازی مالی استفاده می کنند. همان طور که می دانیم مدل سازی مالی می تواند بسیاری از مشکلات مالی کسب و کارها را کاهش دهد. همانند بسیاری از دانش ها، مدل سازی مالی نیز دستخوش رشد و تغییرات بوده است. گسترش هنر و دانش مدل سازی مالی بیش ازهمه وابسته به ابزاری به نام مایکروسافت اکسل بوده است. اگر چه با گذشت زمان نرم افزار اکسل قدیمی و منسوخ شده است. در این مقاله سعی داریم تا با بررسی محدودیت های این نرم افزار بگوییم که چرا نرم افزار اکسل بهترین برنامه برای مدل سازی مالی نیست.
صحت و دقت
نرم افزار اکسل در مدل سازی مالی محدودیت های قابل توجهی را برای ما ایجاد می کند. خطاهای فراوانی در محاسبات مالی شرکت ها دیده شده که میلیون ها دلار خسارت را به آنها تحمیل کرده است. یکی از این نمونه ها ” جی. پی مورگان ” است. یک شرکت سرمایه گذاری بانکی که برای مدیریت پورتفوهایش، تمام فرآیند مدل سازی مالی خود را با استفاده از نرم افزار اکسل انجام می داد.
بر همین اساس بانک مورگان قریب به ۶ میلیارد دلار را از دست داد و بعد از آن مشخص شد که تیم عملیات مالی شرکت قادر به تشخیص مشکل نیست. چرا که خطاهای بی شمار ایجاد شده توسط مدل مالی تحت اکسل، به کلی آنها را سر در گم کرده بود. عامل اصلی بروز این فاجعه مشخص نشد. هر چند شواهد نوشتاری وجود دارد که نشان می دهد، اعداد موجود در ستون های مالی به طور دقیق از یک صفحه به صفحه دیگر کپی نمی شدند. این امر منجر به انجام محاسبات ناخالص و سرانجام ضرر مالی هنگفت شرکت شد.
اکسل در حقیقت با محدودیت های متنوع نرم افزاری مواجه است. اگر شرکتی از یک مدل مالی مبتنی بر اکسل استفاده کند، باید از خطاهای احتمالی انسانی، محدودیت ظرفیت و اشکالات توسعه ای که ممکن است در مدل ایجاد شود آگاه باشد. همچنین، یک اشتباه کوچک در مدل مالی می تواند سلسله ای از اشتباهات را با خود به همراه داشته باشد. تشخیص این اشتباهات دشوار است و می تواند عواقب فاجعه آمیزی داشته باشد.
شبیه سازی
هر اندازه که یک مدل مالی پیچیده تر شود در نقطه مقابل سودمندی و کارایی اکسل پایین تر می آید. دلیل این امر این است که در اصل، اکسل یک مدل دو وجهی است. اما در واقعیت داده ها باید در ابعاد مختلف پردازش شوند. چرا که در دنیای واقعی صدها متغیر وجود دارد که ممکن است بر نتایج مالی شرکت تاثیر بگذارد. اکسل قادر به کنار آمدن با این شرایط نیست. به عنوان مثال، نوعی تجزیه و تحلیل ریاضی مانند شبیه سازی مونت کارلو، از حجم زیادی از داده ها استفاده می کند. این یک واقعیت شناخته شده است که اکسل بهترین ابزار برای تجزیه و تحلیل مونت کارلو نیست. سایر شرکت های سرمایه گذاری بانکی با استفاده از نرم افزارهای دیگری که قابل اطمینان تر است، این امور را به انجام می رسانند.
ضعف در هماهنگی
در نسخه های ابتدایی اکسل، در یک زمان مشخص، تنها یک کاربر می تواند بر روی یک صفحه کار کند. با توجه به این واقعیت که در دنیای واقعی، مدل های مالی آنقدر بزرگ و پیچیده هستند که به ندرت توسط یک فرد به طور مجزا اداره می شوند؛ این یک محدودیت اساسی به شمار می رود. بنابراین در صورت استفاده از اکسل، فرد باید کار روی یک برگه اکسل را تکمیل کرده و پس از اتمام، آن را برای شخص دیگری ارسال کند. شخص دوم ممکن است با اعمال تغییرات بیشتر برگه را باز گرداند. در صورت استفاده از اکسل، تطبیق مجدد نسخه های مختلف از مدل مالی مشابه به یک چالش بزرگ تبدیل می شود.
نسخه های پیشرفته تر اکسل امکان عملکرد چند کاربر به طور همزمان را دارا هستند. این امر امکان همکاری بهتر و یکپارچه تر را برای کاربران فراهم می آورد. با این حال، مجوزهای این نسخه ها بسیار گران هستند. از این رو شرکت ها برای تجزیه و تحلیل اطلاعات مرتبط با هزینه ها و محاسبه ی سود، ترجیح می دهند تا سایر نرم افزار های مدل سازی مالی را خریداری کنند. زیرا هم ارزانتر هستند و هم نسبت به اکسل امکانات بهتری را به کاربران ارائه می دهند.
مهارت
یک برگه اکسل خالی ازهرگونه ساختار بوده و از این رو ایجاد یک مدل مالی در آن برگه به مهارت زیادی نیاز دارد که باید از طرف یک مدل ساز مالی انجام شود. این مدل سازها باید در برنامه نویسی و همچنین درک عملکرد مالی تبحر کافی داشته باشند. این در حالی است که در سایر نرم افزارهای پیشرفته تر مدل سازی مالی، بسیاری از این ویژگی ها از پیش در نظر گرفته شده است. در نتیجه این امر تا حد زیادی وابستگی به مهارت های انسانی را کاهش می دهد.
سخن پایانی اینکه نرم افزار اکسل تنها برای مدل های مالی مناسب است که بیش از اندازه پیچیده یا بزرگ نباشند. ادامه ی استفاده از اکسل در مدل های مالی پیچیده و چند وجهی با وجود محدودیت های آن، می تواند عواقب مالی قابل توجهی برای کاربران به همراه داشته باشد.