رهبران در سراسر دنیا از رفتار سلطه طلبانه امریکا ناراضی هستند. در دو سال گذشته سیاست های ترامپ خساراتی را برای اقتصاد بسیاری از کشورها به همراه داشته است. این کار با جنگ های تجاری غیر ضروری و اعمال تحریم ها انجام گرفته است. ایران یکی از کشورهایی است که با تحریم های امریکا مواجه شده است.
به نظر می رسد که نظر رهبران اروپایی تغییر کرده است. آنها در حال حاضر درسکوت، به خروج امریکا از این توافق اعتراض کرده اند؛ که این امر رهبران اروپایی را دچار سختی ها و مشکلاتی کرده است. امریکا در سال ۲۰۱۶ در زمان باراک اوباما وارد توافق هسته ای با ایران شد. دونالد ترامپ توافق را در سال ۲۰۱۸ بطور یک جانبه لغو نمود.
این امر اثرات فلج کننده ای بر اقتصاد ایران داشته است. همچنین ضربه های سختی بر پیکره اقتصاد اروپا می زند. به همین دلیل است که دولت های اروپایی اقدام به ایجاد سیستم پرداخت اینستکس کرده اند.این یک سیستم مالی جدید است که به اروپاییان اجازه می دهد تا بدون نقض تحریم های امریکا به تجارت با ایران بپردازند.
تحریم امریکایی چگونه کار می کند؟
تحریم های امریکا به دلیل تسلط این کشور بر اقتصاد دنیا کار می کند. از آنجا که سیستم مالی توسط آمریکا کنترل می‌شود، هر نهاد مالی اصلی باید با موسسات مستقر در آمریکا سر و کار داشته باشد. به عنوان مثال، بانک‌ها در سراسر جهان باید با همتایان آمریکایی خود برای جمع‌آوری یا انتقال پول معامله کنند.
از این رو، اگر آمریکا دسترسی بانک‌های دیگر به بانک‌های آمریکایی را مسدود کند، کسب‌وکار این بانک‌های بین‌المللی دیگر آسیب خواهد دید. به همین دلیل است که هنگامی که امریکا کشوری را تحریم می کند سیستم مالی آن کاملا نابود می شود. بطور مثال ممکن است که هم اکنون بسیاری از شرکت های اروپایی مایل به تجارت با ایران باشند. با این وجود هیچ کدام از بانک های اروپایی معاملات مالی با ایران را انجام نمی دهند؛چون احتمالا از اقدامات تنبیهی امریکا واهمه دارند.
چگونه اینستکس به دور زدن تحریم های امریکا کمک می کند؟
زمانی که آمریکا و ایران قرارداد هسته‌ای را امضا کردند، کشورهای دیگر مانند آلمان، بریتانیا، و فرانسه نیز امضا کنندگان این قرارداد بودند. از آن زمان به بعد، ایران این توافق را نقض نکرده است، اما آمریکا آن را یک جانبه لغو کرده‌است. به این دلیل است که این کشورها در حال حاضر تصمیم گرفته اند تا سیستم مالی آمریکایی را کنار بگذارند.
اینستکس یک سیستم پرداخت مالی همانند سیستم بارتر است. این سیستم حامی مبادلات مالی و تجارت است. فرض اساسی اینستکس این است که هیچ راه انتقال مالی بین ایران و کشور های اروپایی وجود ندارد. به طور مثال اگر تامین کننده A در اروپا به مشتری B در ایران کالایی را بفروشد؛ مشتری B به فروشنده ی A بدهکار می شود. به طور مشابه ممکن است تامین کننده ی C در ایران وجود داشته باشد که به مشتری D در اروپا کالایی بفروشد. در شرایط عادی B به A وD به C پرداخت خود را انجام می دهد. اما اینستکس شرایطی را فراهم می کند که D بتواند به A و B به C پرداخت کند. در واقع مشتری در ایران به فروشنده در ایران پرداخت خواهد کرد. در عین حال مشتری در اروپا به فروشنده در اروپا پرداخت خواهد کرد. در نتیجه هیچ تراکنش مالی فرامرزی وجود نخواهد داشت. از آنجایی که هیچ پولی به آن سوی مرزها منتقل نشده است، تحریم ها نقض نمی شوند. این یک مکانیزم پیشرفته توسط کشور های اروپایی برای دور زدن تحریم های امریکا، بدون مواجهه مستقیم با آنها است.
چه کسانی از اینستکس حمایت می کنند؟
هنگامی که الگوی تراکنش‌هایی که در اینستکس اتفاق می‌افتد مورد مطالعه قرار می‌گیرد، چند نقطه ضعف وجود دارد. اول اینکه، اگر اینستکس به عنوان واسطه ی پرداخت استفاده شود، معامله نامتعادل وجود نخواهد داشت. این به این دلیل است که ارزش مالی کالاهای فروخته شده توسط فروشندگان اروپایی باید با ارزش مالی کالاهای خریداری شده توسط مشتریان اروپایی مطابقت داشته باشد تا بتوان حجم بالایی را پرداخت کرد.
به منظور پیدا کردن فروشندگان و خریداران برای ایجاد تعدیل در معاملات، به تعداد زیادی واسطه نیاز است. این امر مستلزم آن است که قدرت های اروپایی کاملا ازین سیستم مالی پشتیبانی کنند. سیستم اینستکس در فرانسه برپا شده است و با استفاده از حاکمیت آلمان اداره می شود و از حمایت کامل بریتانیا برخوردار است. اینها سه قدرت کنونی اقتصادی اروپا هستند. این سه کشور همچنین در تلاش هستند تا ۲۸ کشور دیگر اروپایی را برای حمایت از اینستکس به کار گیرند. بر اساس این قاعده که افراد در یک شبکه همواره نیازمند مکمل هستند؛ هر چه افراد بیشتری از اینستکس استفاده کنند این سیستم قدرتمند تر می شود.