حسابداری هزینه شامل ثبت، تجزیه و تحلیل و گزارش هزینه ها به بخش مدیریت است. هدف این نوع حسابداری، دستیابی به یک بینش در مورد ساختار هزینه های یک کسب و کار است که می تواند برای مدیریت بهتر آن استفاده شده و در نتیجه سودآوری را بهبود بخشد. حسابداری هزینه به خصوص برای درک اینکه کدام بخش از یک کسب و کار سودآور است و کدام یک نیاز به پیشرفت دارد بسیار مفید است. این نوع حسابداری برخلاف حسابداری مالی، در درجه اول برای فعالیتهای عملیاتی داخلی در نظر گرفته شده است.
از این سیستم همچنین می توان برای محاسبه ی ارزش دارایی ها و هزینه هایی که باید در صورت های مالی گزارش شود استفاده می شود. به عنوان مثال یک حسابدار، ارزش موجودی کالای پایان سال را که در ترازنامه نشان داده می شود، محاسبه می کند. به همین ترتیب حسابدار، هزینه ی کالاهای فروخته شده را که در صورت سود و زیان آمده، محاسبه و ثبت می نماید. این محاسبات ساده نیست، زیرا حسابدار هزینه ممکن است نیاز به محاسبه ی بهای تمام شده کالا، تخصیص هزینه های سربار و تفکیک هزینه های محصولات جانبی داشته باشد.
انواع حسابداری هزینه
حسابداری هزینه به طور کلی به دو بخش اصلی تقسیم می شود حسابداری استاندارد و حسابداری بر مبنای فعالیت. هزینه های استاندارد به جای هزینه های واقعی به محاسبه ی سود کالای فروخته شده می پردازد. در واقع حسابداری استاندارد مبتنی بر کارآمدی نیروی کار، مواد اولیه و یا خدمات عملیاتی استاندارد است. بدین معنی که در حسابداری استاندارد هزینه های واقعی که تولید یک کالا شامل آن می شود و یا هزینه هایی که برای خروجی مناسب در واقعیت و نه در عمل باید پرداخت شود را محاسبه می کند. تفاوت بین هزینه های واقعی و هزینه های استاندارد را هزینه های واریانس می گویند. به طور مثال اگر شرکتی هزینه های بیشتری در واقعیت به منظور تولید و یا نیروی کار صرف کرده و به سود لازم نرسد، در نتیجه ناچار است از بودجه ی اصلی خود استفاده کند.
حسابداری بر مبنای فعالیت، هزینه های مازاد در هر بخش را محاسبه می کند. این سیستم حسابداری بر مبنای فعالیت هایی است که در هر یک از بخش های عملیاتی مانند طراحی کالا، تنظیم ماشین آلات مختلف، توزیع کالا و غیره انجام می شود. هزینه های عملیاتی به طور مثال براساس سرعت دستگاه های تولیدی بررسی می شوند. به این صورت که لازم است براساس سرعت دستگاه، میزان تولید و در نتیجه سود حاصله محاسبه شده و در اختیار مدیریت قرار بگیرد.
برخی از فعالیت های مرتبط با حسابداری هزینه
تجزیه و تحلیل نقطه ی سر به سر Break-even analysis
بودجه بندی Budgeting analysis
کنترل هزینه ها Cost control
تحلیل هزینه یابی نهایی Marginal cost analysis
تحلیل انحراف معیار Variance analysis
هزینه یابی هدف Target costing
محاسبه ی توان عملیاتی Throughput analysis
قیمت گذاری انتقالی Transfer pricing
محاسبه ی حداقل قیمت Minimum pricing
سیستم های حسابداری هزینه با توجه به مشاغل مختلف متفاوت است، زیرا هیچ استانداردی برای نحوه ساخت آنها وجود ندارد. از این رو این سیستم ها تفاوت قابل توجهی با سیستمهای حسابداری مالی دارند که مجموعه استاندارد های جامعی همچون GAAP و IFRS برای آنها وجود دارد.